Çfarë është Xhihadi, farz kifaje apo farz ajn?

Dije se lufta ndaj qafirëve në trojet e tyre është farz kifaje, sipas pajtimit të gjithë dijetarëve. Ndërsa transmetohet se Ibni Musejebi dhe Ibën Shubrume se është farzë ajn. Kuptimi i farzit kifaje është nëse farzin e zbatojnë një grup i mjaftu¬eshëm, mëkati bie nga të tjerët, por nëse këtë e lënë të gjithë janë mëkatar. Sa i përket atyre të cilët i ka arsyetuar Allahu sipas mendimit më të vërtetë ata nuk kanë mëkat.


Xhihadi më se pakti duhet të bëhet një herë në vit, po të shtohet është më mirë pa polemik. Nuk lejohet që brenda vitit mos të ketë luftë dhe xhihad përpos nëse pamundësohen myslimanët kur të jenë të dobët, armiku të jetë i shumtë, dhe kur të frikohen nga humbja e tërësishme e myslimanëve nëse ata fillojnë luftën me qafirët. Apo për ndonjë arsye tjetër siç është mos përgatitja e duhur me ushqim, tagji e pakët për kafshët dhe të ngjashme me këto. Nëse myslimanët nuk janë të patjetërsuar të mos luftojnë dhe nuk kanë arsye atëherë nuk lejohet që të vonohet lufta më tepër se një vit. Këtë e ka thën Shafiu dhe ithtarët e tij.

Imam Haramejni El Xhuvejni thotë: mendimi i zgjedhur tek unë është metoda e dijetarëve të Usul El Fikhut të cilët kanë thënë: xhihadi është thirrje me ngadhënjim dhe forcë, mu për këtë është obligim të zbatohet sipas mundësisë deri sa të mos mbetet në tokë vetëm se njeri mysliman apo i dorëzuar. Të luftuarit një herë në vit nuk është e përkufizuar që të bëhet vetëm një herë në vit, po ashtu nuk bën të ndalet nëse ka mundësi të shtohet, atë që përmendin fukahatë se duhet të bëhet një herë në vit e marrin në mënyrë të përgjithshme nga ajo se mbledhja e pasurisë dhe përgatitja e ushtrive bëhet një herë ne vit .1

Ibën Kudame në Mugni thotë: më së paku që duhet të bëhet lufta është një herë në vit, për pos nëse nuk kanë mundësi, nëse ka nevojë për luftë më shumë se një herë në vit bëhet obligim sepse kjo është farz kifaje, ndërsa farz kifaje duhet të behet çdoherë kur ka nevojë . 2

Imam Kutubiu në tefsir thotë: e ka farz imami i myslimanëve ta dërgoj një grup për të luftuar me armikun, një herë në vit, dhe edhe ai të merë pjesë me ta. Nëse nuk mundet që ai të merë pjesë, atëherë duhet ta zëvendësojë ndonjë të cilit i beson dhe i cili i thërret ne islam dhe ua largon mundimet, që të shfaqet feja Allahut deri sa të hyjnë në Islam apo ta japin xhizjen nga duart e tyre duke qenë të nënçmuar. 3

Për fëmijën xhihadi nuk është obligim, po ashtu për te çmendurin, gruan dhe për atë që ka ndonjë sëmundje e cila e pengon nga lufta. Lufta është obligim për të verbrin me një sy, ai i cili ka kokë dhembje, ka dhembje të dhëmbit, ethe të lehta apo ai i cili është topall ne mënyrë te lehtë . 4

Janë të pajtimit dijetarët se nuk lejohet lufta vetëm pas marrjes leje nga të dy prindërit mysliman, gjyshi dhe gjyshja në këtë rast janë në pozitën e dy prindërve, nëse prindërit i lejojnë djalit të tyre të shkon ne xhihad pastaj kthehen nga kjo leje, apo kthehet njëri prej tyre para se të prezanton djali në fushëbetejë e ka obligim të kthehet tek prindërit e tij. Përpos nëse frikohet për vetën e tij apo pasurinë nëse kthehet, apo frikohet që mos t’u thyen zemrat myslimanëve me kthimin e tij. Nëse prindërit kthehen nga leja në momentin kur fillon lufta i ndalohet djalit t’ia kthej shpinën fushëbetejës në këtë rast. 5

Tek dijetarët ka polemik rreth daljes së borxhliut në luftë. Imam Maliku i lejonte atij i cili ka borxh të cilën nuk ka mundur ta kthej që të dal në xhihad. Imam Evzaiu lejon që të del ne xhihad pa lejen e borxh dhënësit. Në këtë mendim i kundërshton Shafiiu ai mendon se nuk duhet të dal borxhliu në xhihad vetëm atëherë kur borxh dhënësi ta lejoj, qoftë borxhi ndaj ndonjë myslimani apo qafiri.6 Argument se të dalit e borxhliut në xhihad lejohet është dalja e Abdullah bin Haram El Enasarit radiallahu anhu në luftën e Uhudit derisa ai kishte borxh, ndërsa Pejgamberi salallahu aleji ve selem. e dinte këtë dhe nuk e qortoi. Abdullah bin Harami ra shehid në luftën e Uhudit, ndërsa borxhin ia pagoi djali i tij Xhabiri radiallahu anhu më pastaj .7 Mirëpo borxhliu i cili shkon në xhihad duhet të len diç nga pasuria e tij për të kthyer borxhin e tij, siç bëri babai i Xhabirit. Ai la një pjesë të pasurisë që të kthehet borxhi dhe më pastaj djali i tij Xhabiri e kthehu borxhin. Imam Ahmedi tregon se nëse borxhliu len një sasi të pasurisë i lejohet të del në luftë pa leje, argumentoi në rastin e Abdullah bin Haramit radiallahu anhu.8

Kushti i marrjes leje të djalit nga prindërit dhe e borxhliut nga borxh dhënësi është i veçantë për xhihadin i cili e ka dispozitën farz kifaje. Ky kusht bije nëse qafirët hynë në një vend prej vendeve myslimane, apo mbizotërojnë atë vend nga larg dhe numri i tyre të është dyfish më i madh se banorët e saj apo pak më pak. Xhihadi në këtë rast bëhet farz ajn për çdo mysliman dhe myslimane, duhet të del robi pa leje të zotëriut të tij. Sipas mendimit më të vërtetë, gruaja del pa leje të burrit të saj nëse me prezencën e saj forcohen myslimanët në mbrojtje. Fëmija del pa leje të prindërve ndërsa borxhliu del pa leje të borxh dhënësit. Ky është mendimi i Malikut, Ebu Hanifës dhe Ahmed Ibni Hambelit. 9

Nëse qafirët sulmojnë një vend mysliman dhe e okupojnë atë ndërsa myslimanët nuk mund të mblidhen që të rezistojnë në luftë kundër qafirëve, atëherë e ka obligim çdo mysliman të përballet me ata me veten e tij.
Nëse myslimani e din që qafirët do ta vrasin nëse dorëzohet e ka obligim që të lëvizë dhe të mbron vetën e tij aq sa mundet, edhe nëse e vrasin atë dhe ai duke u ballafaquar me ata duhet të mbron veten e tij. Nuk ka dallim në këtë rast mes të lirit apo robit, burrit apo gruas, të verbrit, topallit apo të sëmurit. I lejohet atij që të u dorëzohet atyre dhe të e robërojnë nëse ai e di se nuk e vrasin nëse dorëzohet, mirëpo nëse lufton është më mirë se sa të u dorëzohet atyre, nëse ai vritet në këtë rast ai është shehid.

Nëse gruaja myslimane e din se qafirët do t’ia marrin nderin asaj nëse dorëzohet, atëherë e ka patjetër që të mbrohet dhe të i lufton edhe nëse mbytet. Sepse atë të cilën e detyrojnë me dhunë të bëj zina nuk i lejohet që të dorëzohet të bëj zina që të largoj nga vetja vrasjen! Edhe ai i cili është i bukur ne fytyrë dhe nuk ka mjekër e ka dispozitën sikur të gruas pra e ka obligim të mbroj veten e tij.
Nëse armiku vjen në një prej rajoneve myslimane, myslimanët e rajoneve tjera e kanë për obligim t’i ndihmojnë myslimanët në atë rajon.
Nëse armiku i afrohet një vendi në një largësi në të cilët nuk shkurtohet namazi (në një largësi jo më të madhe se tetëdhjetë km. sipas matjeve bashkëkohore) në këtë rast myslimanëve të këtij vendi lufta u behet farz ajn. Po ashtu siç u bëhet farz ajn banorëve te vendit tek të cilët kanë ardhur qafirët.

Imam Mavërdi tregon se obligueshmëria e luftës në këtë rast është për atë se lufta është mbrojtëse e jo sulmuese mu për këtë kjo luftë është farz për çdo njëri që ka mundësi që ta bëj atë.
Kur të zbresin qafirët në një prej vendeve myslimane, çdo njëri i cili është në largësi nga e cila duhet të shkurtohet namazi e ka obligim të i ndihmon banorët e këtij vendi. Nëse ky numër nuk është i mjaftueshëm në luftën kundër pa besimtarëve, atëherë u bëhet obligim që të dalin në luftë edhe ata të cilët gjenden më larg se ata që u përmendën! Nëse kundër qafirëve dalin numër i mjaftueshëm atëherë obligimi nga të tjerët largohet mirëpo edhe privohen nga një shpërblim i madh.
Sipas disa dijetarëve këtij vendi duhet të i ndihmojnë vendet më të afërta pastaj ato që vijojnë dhe kështu me radhë duke mos cekur ndonjë rregull deri sa të u arrij lajmi myslimanëve se ai vend është çliruar dhe se qafirët kanë dalë nga ai vend. Nëse qafirët e okupojnë ndonjë kodër, fushë apo vend në shtetin islam i cili vend është larg qyteteve dhe në të nuk ka banorë, atëherë ky vend e merr dispozitën e qytetit të cilin e okupojnë qafirët. Mu për këtë e kanë obligim myslimanët të dalin dhe ta çlirojnë atë vend.
Imam Neveviju thotë: Nuk lejohet që qafirëve t’u mundësohet të okupojnë vendin islam.10

Kurtubiu thotë: Nëse qafirët i afrohen shtetit islam por nuk hynë në të, myslimanët duhet t’u dalin përballë qafirëve, deri sa të shfaqet feja e Allahut, të mbrohen vendet, të ruhen kufijtë dhe frontet. 11

Begaviju thotë: nëse qafirët hynë në shtetin islam, xhihadi bëhet farz ajn për atë i cili është afër, ndërsa bëhet farz kifaje ndaj ati i cili është larg .
Pra këto ishin disa nga çështjet degësore të cilat kanë të bëjnë me xhihadin mes atij i cili është farz ajn apo farz kifaje! 12